Trong quán nhậu, khách gọi anh bồi:
“Anh ơi, cho hai đĩa thịt dê nhé!”
Cùng lúc đó, một ông khách mới vào quán kêu:
“Cho tôi hai đĩa thịt chó!”
Anh bồi hướng vào bếp la lớn:
“Hai dê ăn thêm, hai chó mới vào!”
Anh bồi không có ý hỗn. Anh chỉ muốn giản tiện công việc bằng cách hà tiện được lời nói nhưng vẫn đầy đủ ý nghĩa làm cho anh bếp hiểu được. Nhưng không phải anh không có lý. Bởi vì một cuộc khảo sát mới đây của Viện Đại Học California ở San Diego cũng “đồng hóa” chó với người!
Nếu chúng ta có óc quan sát, mỗi khi ra đường hay dạo chơi trong công viên, chúng ta sẽ thấy những người dắt chó và chó có điểm giống nhau. Trong số báo tháng 5 vừa qua của chuyên san Psychological Science, Michael M. Roy và Nicholas J. S. Christenfeld của Viện Đại Học California ở San Diego đã cho biết là người ta cho rằng chó và chủ của nó có những điểm giống nhau rất nổi bật. Hai nhà nghiên cứu thử làm một cuộc khảo sát bằng cách chụp hình 45 con chó và chủ của chúng, thu thập chi tiết về giống chó và thời gian chó ở với chủ. Sau đó, họ cho 28 sinh viên ghép cặp chó và chủ bằng cách quan sát những điểm giống nhau giữa chó và người. Từ nghiên cứu này, hai tác giả đã kết luận là khi người ta chọn một con chó để nuôi, cũng như khi người ta chọn vợ hoặc chồng, người ta chọn một sinh vật có những điểm tương đồng với mình!
Một chàng nghiện rượu than phiền với bác sĩ:
“Cứ mỗi sáng tôi mở tủ lạnh là lại thấy có một con chó nhìn chằm chằm vào mình.”
Bác sĩ gật gù rồi khuyên:
“Uống ít đi và chuyển gương từ tủ lạnh sang chỗ khác nhé!”
Để tránh tình trạng khá phiền phức này, tôi phải nói ngay là tôi không thích chó. Chẳng phải vì từ khi di tản qua Canada, thấy chó được những em đầm thơm như múi mít ôm ấp, cho ngủ chung giường, tôi mới ghét chó. Chẳng lẽ lại ghen với chó! Mà là vì hồi nhỏ tôi đã từng bị những chú cẩu đớp vào chân. Lần tôi nhớ nhất là lần bị chó của bà thím họ sơi tái. Bà thím tôi là người giầu có, nuôi một chú chó berger to như con bò, cao tới ngang vai tôi, nghe nói cho ăn toàn thịt bò! Khi tôi được mẹ sai tới nhà bà thím, tôi run run bấm chuông điện. Đằng sau cánh cửa sắt kiên cố, tiếng chó sủa đã làm tôi muốn bỏ về. Cánh cửa nặng nề được bà người làm kéo ra, tôi rụt rè không dám vào. Bà phải trấn an tôi và đuổi chó đi. Tôi vừa bước chân vào, chú cẩu đã lừa được bà người làm một cú ngoạn mục, đớp vào đùi tôi một phát ngọt sớt. Nghe tiếng la của bà người làm, bà thím tôi mới khệnh khạng bước ra, kéo tôi vào, lấy thuốc đỏ xức vào mấy vết răng chó đã rỉ máu. Khi tôi chào ra về, bà dúi vào tay tôi mấy viên kẹo hạnh nhân... Tây và dặn tôi đừng nói với ai!
Tôi vẫn còn may hơn bác Lê trong truyện ngắn Nhà Mẹ Lê của Thạch Lam. Bác Lê nghèo nhưng rất giầu con. Tới 11 đứa lận, đứa lớn nhất mới 17 tuổi, đứa bé nhất còn phải bế trên tay. Nghèo và giầu chênh lệch nhau dữ như vậy nên nhà bác đói triền miên là điều... hợp lý! Bác thương bày con đói nên tới nhà ông Bá giầu nhất làng xin gạo mặc dù cậu Phúc, con trai ông Bá, đã dọa là sẽ thả chó ra đuổi.
“Bỗng có tiếng chân người rầm rập, đến tiếng gọi, rồi lũ trẻ thấy bác Đối và một người nữa khiêng bác Lê vào trong nhà. Trên bắp chân người mẹ, máu đỏ chảy ròng ròng.
Thằng Lê hiểu ngay mẹ nó bị chó ông Bá cắn. Bác Đối đặt người bị thương xuống chiếu rồi ra đi, sau khi dặn:
- Bây giờ bác lấy lá lốt mà rịt cho nó cầm máu. Chó Tây cắn thì độc lắm đấy.
Khi bác đi khỏi, lũ trẻ xúm quanh lấy mẹ. Thằng Hi vừa mếu máo vừa hỏi:
- U làm sao thế u?
Bác Lê nén cái đau, giảng cho con biết:
- Thật cậu Phúc ác quá! Đã không cho thì thôi, lại còn thả chó ra đuổi; tao đã chạy mà không kịp, nên nó cắn phải. May gặp bác Đối, chứ không biết bao gờ mới lê được về đến nhà.
Bác ngừng lại nhìn đàn con ốm yếu, rồi thở dài:
- Thế là mẹ con biết lấy gì mà ăn cho đỡ đói bây giờ?”
Đêm ấy bác Lê lên cơn sốt, rồi mê sảng. Hai hôm sau bác chết!
Chó, nhất là chó tây, dễ ghét như vậy nên nhiều người không thích chó. Chó, vẫn là thứ đi bốn chân, có tắm rửa tới đâu đi chăng nữa vẫn có mùi... chó!
Từ trên xe, hai vợ chồng nhìn thấy một con chó bị thương nằm bên đường. Họ dừng lại, cô vợ ôm nó vào trong xe và nói:
“Anh nhìn này, nó run lẩy bẩy vì lạnh. Em phải làm sao bây giờ?”
“Ủ nó vào giữa hai chân ấy.”
“Nhưng mà hôi lắm!”
“Bịt mũi nó lại!”
Mùi chó còn là mùi... ác nữa! Trong xì căng đan về vụ hành hạ tội nhân tại khám đường Abu Ghraib ở Iraq, chó cũng có dự phần vào. Các chú quân khuyển đã được mang tới để dọa tù nhân. Trung sĩ quân khuyển Michael Smith khai là được lệnh mang chó tới địa điểm thẩm vấn tù nhân để trắc nghiệm thử xem chó trận có khả năng hù tù nhân đến... đái ra quần như thế nào. Trung sĩ Smith cho biết là có lúc được lệnh cho chó trận sủa cách người tù hoảng kinh chỉ có 15 phân! Như vậy, chó ác hay là người ác?
Chó vẫn thường được coi như một con vật trung thành và dễ thân thiết với chủ nhất. Ở bên xứ sở tạm dung này, người thương thương chó thì nhiều. Ghét chó như tôi thường vẫn bị dè bỉu là... thiếu văn minh! Cứ thử đi vòng vòng trong một shopping center là biết liền. Thấy bóng một chú chó là mọi người, nhất là các bà các cô, xúm vào ve vuốt đùa giỡn. Trông thật... ngứa mắt! Nhiều người còn thương chó hơn thương con. Một ông bạn tôi mới quen biết đã luôn miệng nói về cậu ấm của ông mà ông thương mến gọi bằng... cậu. Ông tán tụng cậu về đủ mọi điều làm tôi ngạc nhiên. Có ai lại thương con đến mê muội như vậy? Nhưng thôi, thương con là quyền của ông ấy, lấy lẽ chi mà phê phán? Khi tình cờ nói tới chuyện gia đình, tôi mới hỏi về số con của ông, ông ngẩn ngơ. Không, tôi có cháu nào đâu! Cậu là chú... cẩu của ông! Cứ tưởng tượng nếu ông bạn tôi mất chó!
Một người đàn ông đến bót cảnh sát:
“Thưa ông thanh tra, tôi xin trình báo là vợ tôi mất tích. Cách đây một tuần, cô ấy dắt chó đi dạo và không thấy về.”
“Ông có thể tả qua vợ ông được không?”
“Cô ấy tóc vàng, mà không hình như tóc đỏ. Không cao lắm, nhưng hình như cũng không phải thấp. Mắt cô ấy mầu xanh lơ, xanh lá cây thì đúng hơn.”
“Thôi được rồi, thế con chó của ông giống gì, có to không?”
Người đàn ông nói một mạch không ngừng nghỉ:
“À, giống Bri. Nó cao 65 phân, lông mày hung nhạt, mũi đen, mắt mầu hạt dẻ sẫm, có một vết sẹo nhỏ dưới cằm, nó có đeo một miếng thẻ số ZA 3823976.”
Thường khi đi lạc chó biết đường về. Chó vốn là một con vật thông minh. Nó hiểu được tiếng người. Nhưng hiểu được tới đâu? Chú chó Rico, loại border collie, 9 tuổi, ở Berlin, Đức, được coi là... thần đồng! Tập san Science đã “phỏng vấn” và có bài về chú chó giống canine này trong số mới xuất bản. Chú có thể hiểu được nghĩa của 200 từ. Người ta đã thử sai chú bỏ đồ chơi vào trong hộp rồi mang tới cho một người nào đó, chú hiểu và thi hành đúng. Khi đưa cho chú một món đồ chơi, nói tên đồ chơi, chú nhớ được. Một tháng sau, mặc dù chỉ được nghe tên món đồ chơi đó có một lần, chú vẫn lấy ra đúng được món đó khi được sai bảo. Julia Fischer, thuộc Viện Max Planck về tiến hóa nhân chủng, người đã làm thí nghiệm với chú chó Rico, đã cho rằng chó có khả năng học hỏi và suy luận, khả năng mà từ trước tới nay người ta cho là chỉ có ở con người. Trong một thử nghiệm khác, Rico đã được chủ sai vào bếp lấy ra một món đồ, chú đã lấy đúng tới 37 trên 40 lần! Người ta còn thử tài Rico bằng cách để một món đồ hoàn toàn mới lẫn vào trong 7 món đồ Rico đã biết, rồi nói tên món đồ mới để sai chú lấy ra, cái tên Rico hoàn toàn chưa nghe thấy bao giờ. Vậy mà trong 10 lần thử nghiệm, chú đã lấy ra đúng tới 7 lần. Các nhà nghiên cứu đã giả thiết là Rico đã biết suy luận, giống như con nít, rằng những cái tên mới ám chỉ những món đồ mà chú chưa biết tên. Để thử trí nhớ của Rico, người ta không cho chú thấy và không nhắc tới tên những món đồ mới ấy trong một tháng, rồi đặt 4 món đồ mới đó lẫn lộn với 4 món đồ chú đã quen thuộc, bảo chú lấy ra. Trong 6 lần thí nghiệm, chú đã làm đúng tới 3 lần. Thành tích 50% đúng này tương đương với trí thông minh của một đứa trẻ 3 tuổi! Paul Bloom, một tâm lý gia chuyên về môn phát triển tâm lý của Đại Học Yale đã nhận xét là trí thông minh của Rico thật đáng chú ý nhưng cũng vạch rõ rằng Rico chỉ hiểu được 200 từ trong khi một đứa trẻ 9 tuổi, cùng tuổi với Rico, hiểu được hàng chục ngàn từ và mỗi ngày có thể học thêm được 10 từ mới. Ngoài ra, Rico đâu có nói được! Stanley Coren, một tâm lý gia của Viện Đại Học British Columbia, đã cho biết loại chó border collie vẫn được coi là lanh nhất trong giống chó canine. Lanh hiểu theo nghĩa là học và làm theo những huấn lệnh của chủ. Sau giống canine là các loại giống poodle, sheepdog, Labrador, papillon, rottweiler, và chó chăn nuôi ở Úc.
Gần nhà tôi là một gia đình gồm hai vợ chồng mù. Ra đường, mắt của họ là hai chú chó. Tôi mù tịt về chó nên chẳng biết chúng thuộc giống gì nhưng đó là một loại chó được huấn luyện để chuyên dắt người mù. Tôi đã có lần tò mò đi theo xem chú chó... làm ăn ra sao. Chú thành thạo dẫn người khiếm thị tránh những chỗ đường mấp mô, ướt át, nhìn trước nhìn sau khi dẫn chủ qua đường, dắt lên xe buýt, xuống métro. Khi đã lên xe thì nằm phủ phục bên dưới chân chủ, không phá phách, không gầm gừ với người lạ. Mỗi buổi sáng, chồng một con chó, vợ một con chó, dẫn ra đường cho làm vệ sinh. Họ cầm một đầu dây xích, quay vòng tròn cho chú chó xoay quanh theo một vòng tròn tưởng tượng, miệng gọi tên chó, cho tới khi con chó đứng lại, xả đồ thừa. Người chủ mù, không biết bằng cách nào, do xúc giác hay khứu giác, biết ngay là chú chó đã... hoàn tất nhiệm vụ, vội rút chiếc bao nhựa từ trong túi ra, cúi xuống thu lượm “thành quả” một cách chính xác và gọn gàng!
Chó như vậy mới là... chó. Chúng có một tấm lòng. Julia McNicholas, tâm lý gia người Anh, thuộc Đại Học Warwick, trong một buổi thuyết trình tại Royal College of Nursing, đã đề nghị là các bác sĩ phải kê đơn mua thú vật cho người già và người bệnh vì thú vật đã chứng tỏ được khả năng làm giảm huyết áp cao, tránh được sự buồn chán và trầm uất, cũng như có thể cứu được mạng sống của người già và người bệnh. Thú vật gì cũng được: thỏ, mèo, heo, chồn, vẹt... Và nhất là chó. Điều quan trọng là phải hợp với sở thích và tình trạng bệnh của người già hoặc người bệnh. Chẳng hạn như người bị đứt mạch máu, cần cử động tay để hồi phục, nên nuôi loại thú thích quanh quẩn bên chủ để được ve vuốt.
Chó còn làm được nhiều việc khác. Như việc nhà chẳng hạn.
Ngay sau khi bị đuổi việc, người giúp việc liền móc túi lấy năm chục ngàn đồng đưa cho chú chó trong nhà. Bà chủ lấy làm ngạc nhiên:
“Cô có điên không đấy?”
“Tôi không bao giờ quên ơn ai đã giúp đỡ tôi. Con chó này đã giúp đỡ tôi lau chùi chén bát trong suốt thời gian tôi ở đây!”
Rồi còn chó cảnh sát, chó quan thuế, chó tìm người mất tích, chó cứu thương... Chó thật... vạn năng. Chó lao động rất đáng thương. Nhưng chó kiểng thì... nói làm chó gì!
con chó con đã chết
đất đỏ vùi mõm đen...
việc gì phải thương tiếc
phí giấy má ban khen...
chó chết chuyện tưởng hết
còn lắm chuyện là em...
người sống thua chó chết
sống chết ai thòm thèm...
đoạn kết là đoạn tuyệt
có hậu không nhá nhem...
tình tôi dù thống thiết
chó chết hết tòm tem...
(Lê Vĩnh Thọ)
Chó chết hết chuyện. Người ta thường nói như vậy. Nhưng mấy ông bạn nhậu của tôi còn cự nự. Chó chết còn nhiều chuyện lắm. Toàn những chuyện... thơm lừng!

06/2004

bơ nói nói cười cười, lại còn khen thịt chó rất ngon. Có mấy bà đã dợm đứng lên. Mọi cặp mắt đổ dồn qua tôi. Như không phải nhìn một con người. Họ hỏi tôi để xác nhận có phải ở Việt Nam người ta ăn thịt chó thiệt không? Tôi lúng túng, không nhận thì không được, mà nhận thì, trong bối cảnh quá bất tiện này, mất mặt bầu cua quá! Tôi cứ giữa hai lằn đạn mà ... ấp úng. Thì cũng có người ăn, nhất là ở thôn quê, nhưng chó ở Việt Nam không phải giống như chó ở Mỹ. Người ta ăn thịt chó Việt Nam chứ không ăn thịt chó Tây chó Mỹ!
Cái ấp úng của tôi cũng có... căn bản lắm chứ. Chó Tây chó Mỹ, ai thèm ăn! Vừa hôi, vừa lạt, vừa tanh, lại... ngoại lai. Lại phải viện tới tiên sinh Vũ Bằng. “Cái giống chó ‘bẹc giê’, ‘pê ki noa’, cái giống chó ‘bát sê’ cũng như giống ‘phốc’, nói tóm lại tất cả các giống chó tây phương, cấm có ăn thịt được. Thịt cứ dai như chão rách, mà hôi quá ăn không ra cái ‘thớ’ gì. Chó ăn, phải chính cống là giống chó ta, không được lai căng một tí một li ông cụ”.
Chó ta, tuy vậy, không phải... cá mè một lứa đâu. Cũng có đẳng cấp đàng hoàng. Nhất bạch, nhị vàng, tam khoang, tứ đốm. Không hiểu mấy ông tổ sư... chó ngày xưa, khoa học đến đâu, mà lại nối được mầu lông chó với chất lượng thịt cầy? Nhưng trong giới sành điệu, bảng sắp hạng trên vẫn được tôn trọng từ đời này qua đời khác. Cứ như là kinh sách!
Cầy nguyên thủy chỉ có bốn món căn bản: luộc, nướng, rựa mận và dồi. Sau này, nhân loại tiến bộ, cầy cũng mon men leo lên bằng... bò. Bẩy món đầy đủ. Món nào cũng... nhức răng!
Bữa ăn thịt cầy gần đây nhất của tôi là đầu năm ngoái, 2003. Bữa đó, chúng tôi nhậu nơi nhà ký giả Hà Túc Đạo ở gần phi trường Tân Sơn Nhất. Bàn ăn la liệt đủ món... quê hương, kể cả món hot nhất lúc đó ở Saigon là món cá điêu hồng. Mọi người đã đến đủ, chỉ chờ Văn Quang và Nguyễn Quốc Thái. Thời gian cứ ưỡn ẹo đi mà hai ông văn thơ này vẫn mù mịt tăm cá. Điện thoại di động. Cười hề hề bảo là sắp tới. Sau ba cú điện thoại dục dã, tới thật. Bị trách móc, Văn Quang giơ ra cái túi xách. Còn phải đi kiếm thuốc cho mấy ông Việt Kiều. Nguyễn Quốc Thái kể công. Tụi này phải đi tới nơi chân truyền nhất, loại xịn chính gốc! Mở ra. Cầy! Độc có hai món: luộc và dồi. Đầy đủ đoàn phụ tùng giềng, lá mơ, húng chó, mắm tôm pha chanh! Bữa đó tôi hơi xấu tính. Cứ nhè cầy mà tì tì với Martell! Sao mà... chó thế không biết! Ngon đâu mà ngon lạ ngon lùng. Món luộc đã nhức răng, món dồi thì hết biết. Đúng là cứ hỏi... có hay không?
Để cho quý vị còn nghi hoặc đến cái khiếu sành ăn của Diêm Vương, tôi lại mời ông Vũ Bằng về giúp một tay... tả tình tả cảnh cái món xuống tới Âm Phủ mới tiếc hùi hụi! “Sao mà có những người có óc vĩ đại lại đi nghĩ ra được cách làm được cái thứ dồi ngon lạ ngon lùng đến thế, một tổ hợp tiết tấu đến như thế, hở Trời? Gắp một miếng chấm muối chanh, rồi đưa cay một hơi rượu, ta thấy tất cả tiết, sụn, lá thơm và đậu xanh ở trong miếng dồi nâng đỡ nhau, đoàn kết nhau thành một khối bất khả chia lìa, không những thấy ngon lành cho khẩu cái mà thôi, nhưng lại còn làm cho ta mát gan nở ruột vì cái đẹp tinh thần do sự nhất trí tạo thành. Ai cũng đã ăn dồi lợn, và ai cũng ăn dồi của người Tây mà ta thường gọi một cách nôm na là “sốt sích”. Bằng thế nào được dồi chó, phải không ông? Dồi chó làm khéo thì cái ruột phải ken kỹ cho mỏng như tờ giấy, đến lúc ăn vào nó cứ giòn tan, không mềm lừ những tiết như dồi lợn, mà cũng không bã như rơmi kiểu dồi tây; nhưng nó nhuyễn lừ đi, nhai kỹ lại hơi sừn sựt, bùi béo nhưng không ngấy, ngan ngát nhưng không nồng mùi tỏi.”
Luộc đã vậy, dồi đã vậy, cái món chả chó cũng... đê mê phát khiếp!
Ăn rồi xách nón ra về
Thấy hàng chả chó lại lê chân vào
Chả này bà bán làm sao?
Ba đồng một gắp lẽ nào chẳng không
Dối rằng lại nghĩ đến chồng
Gần đến cánh đồng ngả nón ra ăn!
(Ca dao)
Chả chó là cái chi chi mà cô thôn nữ đi chợ, lê lết đủ thứ hàng quà, bụng căng mà trông vẫn thấy thèm, nói là mua về cho chồng, nhưng mới tới giữa đường đã ngả nón ngồi phệt bên đường mà... đớp! Chả chó, chân dung nó như thế này. Giềng già, mẻ, mắm tôm trộn vào với nhau. Thịt chó, cắt thành từng miếng bằng đốt ngón tay, vừa nạc vừa mỡ, bỏ vào thứ... hợp chất lừng lừng trên, bóp cho đều, để vài tiếng đồng hồ cho ngấm. Xiên vào thành từng xiên. Rồi nướng. Than phải là than tàu, lúc nào cũng quạt liền tay cho đỏ, thịt xèo xèo cháy, mỡ nhỏ xuống than bốc khói thơm lên quyện vào thịt. Mùi thơm nương theo làn gió làm khổ những cánh mũi, làm ứa nước miếng. Ăn một miếng chả chó chấm với muối tiêu, cắn một miếng ớt, quên hết trời trăng!
Rựa mận lại là một... chiêu khác! Cũng mắm tôm, gừng già, mẻ trộn với nhau. Thêm hành, muối vừa đủ. Cho thịt cầy vào bóp kỹ, để chừng một tiếng đồng hồ rồi ninh. Trước khi ninh trộn thêm tiết chó vào. Ninh cho tới khi quánh lại “đưa bát rựa mận lên ngang mặt, nheo một con mắt lại mà không thấy nổi lên những rằn ri của bẩy sắc cầu vồng, thế là chưa biết nấu” (Vũ Bằng). Cái thứ hợp chất đan kết với nhau một cách chặt chẽ này mà ăn với bún, bẻ thêm một miếng bánh đa nướng thì... tuyệt cú mèo!
Cầy, nó chẳng tha những chiếc áo thầy tu. Lỗ Trí Thâm trong Thủy Hử, dù có bị đời bỉ thử là “sư hổ mang” cũng cứ... cầy. Một ông hổ khác, ông Thiên Hổ, bút danh của cha Nguyễn Quý Lãm, Chủ Nhiệm nhật báo Xây Dựng của Saigon trước 75, cũng... cầy như ai. Trong Hồi Ức Bốn Mươi Năm Làm Báo, nhà báo Nguyễn Thụy Long tiết lộ: “Những bữa cơm trưa ở tòa soạn báo thường có món thịt chó, tôi không ăn được bèn biến, nhưng có hôm cha cũng dụ tôi ở lại được, ăn cơm với chả chiên, nhưng rồi tôi cũng khám phá ra món ấy là món chả chó!”
Ở hải ngoại, chúng ta cũng... tu. Tu giữa đời! Chó quẩn quanh đầy dẫy bên cạnh, như những cậu ấm cô chiêu, nhưng cầy thì tuyệt nhiên mất bóng. Nhiều người nhớ cầy nên... vọng tưởng, thịt heo một miếng làm tạm... giả cầy. Giả cầy dĩ nhiên không phải là cầy, cái thứ thịt dắt răng ba ngày vẫn còn thơm! Vậy mà ông bạn tôi ở Mỹ, cầy thiệt trăm phần trăm mới tài chứ! Cú phôn với giọng nói đẫm nước miếng báo cho tôi biết là trong tủ lạnh nhà ông đang nằm nguyên một cái đùi chó. Thứ thật một trăm phần dầu. Ỡm ờ cho sốt tiết bạn bè một đỗi rồi chàng mới bật mí. Nguyên là cô con dâu người Đại Hàn về chơi Đại hàn, khi trở lại Mỹ, không biết bằng cách nào mà dấu nguyên được một đùi chó trong hành lý để làm quà cho ông bố chồng theo đạo... dựa mận! Bạn tôi cất vào trong tủ lạnh, bảo quản còn hơn giữ cái thân mình, mỗi lần... lên cơn chỉ dám dè xẻn xẻo ra một chút cho đỡ... tương tư. Khi rựa mận, lúc chả chìa, khi luộc, lúc nấu măng. Ăn xong lại... a lô cho bạn bè chúng thèm chơi!
Thượng điền tích thủy hạ điền khan! Chúng ta đang ở hạ điền, bỏ ra một xín, vù một cái là tới thượng điền. Có mà khối! Chó tràn lan. Và rẻ rề! Rẻ nhất trong các thứ thịt. Khu ông Tạ, “nghĩa địa” chó từ những ngày di cư, vẫn cứ tấp nập dân làng... chó. Thịt cầy ở đây thuộc trường phái cũ, rất cổ điển. Món nào món nấy còn... khăn vấn áo the! Muốn theo thời một chút, chịu khó chạy lên đường Ba Tháng Hai, gần nhà thờ Vinh Sơn. Món dựa mận ở đây... số một! Hẻm Cống Quỳnh, cạnh nhà sách Thanh Niên, là địa chỉ của món chó... xô bồ. Xô bồ đây là nói về dân nhậu. Thượng lưu có, hạ lưu có, trung lưu cũng... lưu lại. Nhiều dân nhậu cho rằng ăn thịt chó phải xô bồ, tuệnh toạng như vậy mới đúng... chó. Chứ cứ đút đầu vô tiệm thịt chó máy lạnh bên hông Sở Thú, gần cầu Thị Nghè, sạch thì có sạch, sang thì có sang, nhưng không có không khí. Cũng quanh quẩn bên cầu Thị Nghè, có chó... ôm. Không phải ôm chó đâu. Tây đầm chi đâu mà bầy đặt! Đây là nơi có thịt chó trên bàn, thịt người bên cạnh. Hai thứ đều thơm nhưng mỗi mùi thơm một cách khác. Thứ thơm của thịt chín và thứ thơm của thịt... sống!
Hà Nội... Chó! Hay là Hà Nội Phố?
Nhật Tân phố chó
Quảng Bá phố phò!
Phò không ăn nhậu gì tới chó. Nó là thứ thức ăn của... chim. Chó mới là thứ thức ăn của người. Vậy đi ăn thịt chó thì chớ tới Quảng Bá, cứ Nhật Tân mà thẳng tiến. Đã có thời nơi đây có xấp xỉ ba chục tiệm thịt chó nhưng nay thì chỉ còn khoảng một chục. Nếu được mách bảo trước nên tới quán Anh Tú thì... nhức đầu. Vì ngày nay quán danh Anh Tú đã bị lạm dụng. Anh Tú Béo, Anh Tú Xịn, Anh Tú Nhà Kính, Anh Tú Nhà Lá, Anh Tú Rởm... Biết anh nào mới là Anh Tú chính cống? Mỗi Anh Tú, cũng như những anh hàng xóm Hồ Kiểm, Trần Mục, A Trang..., là một căn nhà được làm theo kiểu nhà sàn, lợp mái cọ, ngồi ăn trên chiếu trải trên sàn nhà. Ăn thịt chó kiểu này, mỏi chân lắm!
Ngày xưa, muốn ăn thịt chó, người ta chẳng phải mỏi chân ra tiệm. Người ta giết chó nuôi trong nhà. Con chó mực trong truyện ngắn Cái Chết Của Con Mực của Nam Cao là một chú chó già, ghẻ lở, có nhiều tật xấu. Người ta đã định thịt nó nhiều lần nhưng nó vẫn được hưởng... án treo! Khi Du trở về, số phận nó hầu như đã được định. Du là chủ cũ, đi xa lâu ngày, nay trở về, thấy con chó cũ ra mừng thì thương, nhưng nó ghẻ lở gớm ghiếc quá làm chàng không dám ve vuốt như ngày chàng còn nhỏ, thường chơi đùa với con mực. Những ngày sau đó, trong đầu Du cứ lởn vởn nửa thương con vật trung thành cũ, nửa ghê tởm cái nhơ nhớp của nó. “Sau cùng thì chàng bực mình: chàng nhận ra rằng một con chó đã làm mất sự bình tĩnh của tâm hồn chàng. Và đột nhiên chàng muốn giết con Mực lắm. Chàng muốn có đủ can đảm để giết người. Phải dám giết mà không run tay khi cần phải giết. Còn làm được trò gì nữa nếu chỉ giết một con chó mà tim cũng đập?”
Lòng đã quyết, khi thấy con Mực ngủ bên bờ dậu, Du rón rén cầm cái gậy bước tới định đập chết con Mực. Nhưng chàng như cảm thấy ngạt thở, lòng quả quyết tiêu tan hết. Khi con Mực giật mình thức giấc, chàng hoảng hốt vụt mạnh. Con Mực rống lên một tiếng và chạy trốn trong vườn. Cả đêm đó, Du thấy toát mồ hôi và nhất định không giết con chó nữa.
“Nhưng gần sáng chàng còn đương mơ mộng, thì đã nghe tiếng Hoa gọi cuống cuồng lên. Con vật khốn nạn không biết mỏi mệt thế nào mà ngủ quên đi ngay ở giữa sân để đến nỗi bị Hoa úp được... Hai ba người nắm vào hai đầu gậy tre ngáng sẵn bên cạnh thúng rồi Hoa mới hé miệng thúng lên. Thấy sáng con Mực nhô ra ngoài cái mõm ướt thở phì phì. Hoa nhích lên tí nữa nhưng một cái đầu gối đã tì sẵn trên thúng. Mực lách cả cái đầu ra. Cái gậy đè mạnh xuống. Con vật khốn nạn không còn kịp kêu. -Đè chặt, thật chặt, đừng buông nó ra nó cắn đấy! Du kêu lên như thế nhưng tiếng chàng đã run run. Con chó phì ra một cái nữa: hơi thở mới thoát ra một nửa bị tắc. Cái gậy đè sát đất. Mắt nó trợn lên. Lòng đen ươn ướt cứ đờ dần rồi ngược lên lẩn một nửa vào mí trên. Lòng trắng đã hơi đục. Lúc Hoa trói xong cả chân trước, chân sau và buộc mõm rồi thì con chó đã mềm ra không còn cựa cậy nữa. Du nghẹn ngào nén khóc...”
Những ngày còn nhỏ ở Hà Nội, tôi đã có lần mục kích ông hàng xóm làm thịt con chó nuôi trong nhà. Ông âu yếm gọi nó lại. Nó vẫy đuôi nhưng chân còn ngại ngùng. Hình như linh tính báo cho nó điều chẳng lành. Nhưng rồi nó cũng rón rén bước lại, thè lưỡi liếm chân ông. Ông bỗng bóp cổ con chó, cột chặt bằng sợi dây thép, xiết cổ cho tới lúc lưỡi nó thè ra. Tôi nhìn kỹ vào mắt con chó tội nghiệp. Thấy vẻ ngạc nhiên hơn là oán thù. Có lẽ nó ngạc nhiên vì sự đổi thay của người chủ mà nó vẫn phục tòng. Cho tới khi nhắm mắt!

09/2004