Tôi có một tập truyện ngắn mang tên “Bên Lưng Những Con Chữ” khiến ông Hoàng Xuân Sơn théc méc. Ổng hỏi tôi: “Bộ chữ cũng có lưng hay sao?”. Chữ cũng có lưng chứ. Bởi vì chơi với chữ là dễ bị dập mặt, nếu không có lưng lấy chi mà giơ ra để đỡ! Nay ông nhà thơ Luân Hoán coi bộ hợp với tôi. Chữ của ông không ở bên mà ở sau lưng. Sau lưng có nghĩa là bỏ lại. Khi cho ra đời một tác phẩm, tác giả phó thác đứa con cho đời, mặc chúng chống chỏi với phong ba bão táp hay nắng dịu gió hiền. Tác giả bỏ nó sau lưng.

Ông Luân Hoán có lẽ là người cần bỏ nhất vì ông vung vãi con cái hơi nhiều. Không thấy ông tổng kết có bao nhiêu đầu sách đã ra đời. Tôi chỉ biết là nhiều lắm nhưng cũng không đếm vì mỏi tay chết.

“Đường Chữ Sau Lưng” là chuyện ông viết về những cuốn sách của ông. Thường độc giả cầm một cuốn sách, chỉ biết những con chữ trong cuốn sách. Và cũng chỉ sống với những con chữ. Tại sao tác giả lại viết thế này mà không viết thế kia, tại sao chỗ này lại thế này, chỗ khác lại thế khác. Hỏi là hỏi vậy thôi. Tay đang cầm sách chứ đâu có đang ôm tác giả mà thông tỏ được sự tình. Thường các tác giả cũng chẳng bận tâm tới những tra vấn cùng kiệt như vậy. Họ tỉnh bơ. Nếu có thấy họ xuất hiện thì lại là một cuốn khác, vẫn kín bưng không một chút bày tỏ. Ông Luân Hoán không vậy. Ông này thường có những chiêu lạ. Ít ngại chuyện phơi bày. Có lần ông bỏ lên Facebook video ông cởi trần trong phòng tắm khi làm vệ sinh buổi sáng. Tôi có hỏi ông cơ bắp có mấy mà cũng bày đặt phô trương, ông chỉ cười. Ông này có cái cười rất đặc biệt, kiểu cười huề, ai muốn hiểu sao thì hiểu.

Chuyện đời thường đã vậy, chuyện sách vở nay ông cũng vậy. “Đường Chữ Sau Lưng” là cuốn sách vạch trần ra tại sao ông in những cuốn sách của ông. Một thứ “sau lưng” những con chữ. Nói theo kiểu trình diễn thì đây là cuốn behind the scene. Hậu trường những cuốn sách đã trình làng. Nghe đã thấy thỏa cái tính thích nhảy xổ vào những chỗ…huyền bí!

Tính tôi thích coi cái chi cũng coi tới nơi tới chốn. Vậy nên tôi chẳng thèm coi “hậu trường” những cuốn đã được ông Luân Hoán trình làng mà lại chúi mắt vào những cuốn ông không cho ra đời. Vậy là ông này cũng đã…hư thai.

Tập thơ “Điểm Trang Cho Vợ” không bao giờ ra đời. Vì sao? Ông khai như thế này: “Điểm Trang Cho Vợ, một tên sách quê quê, có vóc dáng mong manh, trọng lượng nhẹ hều, chỉ gồm 37 trang với hai mươi bài thơ được chép cẩn thận, đóng bìa chắc chắn để kỷ niệm cho ngày cái xương sườn của mình lộ ra ngoài; ngày khởi sự trăng hoa trên giường chiếu tinh khiết; ngày chung sức sáng tác, mưu cầu có những tác phẩm biết nói, biết cười, biết làm người…Chuyện vĩ đại ấy đâu phải là chuyện tầm phào. Một tập thơ viết nắn nót đi kèm với chiếc nhẫn cưới, trị giá cả hai có thể bèo, nhưng tính chất lãng mạn quả không nhỏ”. Tuy tập thơ không được in ấn nhưng cũng có cái… lưng.

Ngày 27 tháng 12 năm 2018, đúng 50 năm sau khi tập thơ “Điểm Trang Cho Vợ” được làm quà cưới, ông ngồi vạch lưng. Cái lưng của câu chuyện tình khá riêng tư nhưng ông khơi khơi mách cho bà con thiên hạ biết. Chàng hơn nàng 11 tuổi. “Từ cô bé tôi thường sai vặt mua thuốc lá, mang trà vào phòng…cho đến một hôm trời mưa, cô bé bỗng lớn lên dưới mắt tôi, khi em đứng vọc nước mưa trước hiên nhà. Diễn tiến cuộc hành trình thương yêu, được viết lại chân thật trong bài “Chiều Mưa”. Ta đến trọ nhà em từ thuở / em chưa qua hết tuổi mươi ba”. Ông nhà thơ dẫn em vị thành niên này trốn nhà đi ngao du cả tuần lễ. Chuyện tày trời này khiến bố mẹ và bạn bè ông xoắn vó. Cuối cùng phải khai sanh lại, tăng tuổi cho cô bé để có thể cưới hỏi như người ta.

tình em đàn áp tôi rồi
hơn hai mươi tuổi quên đời độc thân
tra cùm vào hai ống chân
dù người cai ngục lâng lâng ngọt ngào
……..
chia vui, thầm lén nhận rồi
còn tình trọn vẹn em tôi gối đầu
kể từ nay chỉ có nhau
hai tên trong bản hôn rồi thú sau

Tôi mường tượng như cuốn “Đường Chữ Sau Lưng” này là cuốn…trối trăn của ông nhà thơ hay dọa bạn bè về ngày ông rũ áo xa rời cuộc sống. Có vẻ như ông thu vén mọi chuyện, bày tỏ trung thực câu chuyện sau lưng của mỗi tập thơ, rồi phủi tay. Cuối sách ông còn dành rất nhiều trang in hình ông chụp với bạn bè, những người đã ra đi cũng như những bạn còn ở lại. Nhưng không phải vậy. Cuốn này ông chưa trối trăn xong.

Từ vài chục năm nay, mỗi khi Montreal bắt đầu vào đông, ông Luân Hoán lại than van với bạn bè “không biết có qua khỏi mùa đông này không”. Lúc đầu bạn bè còn bi lụy nhưng, hết mùa đông này qua mùa đông khác, ông vẫn cười toe, lời đe dọa của ông bỗng thành chuyện cười cợt cho bè bạn quanh ông. Có lẽ ông cũng thấy kỳ nên mấy năm trước đây ông chơi dại. Lấy cớ là ông không chắc có còn trên cõi đời này khi bạn bè rời xa trần thế nên ông xin tế sống trước. “Trong một ngày nọ, tôi ngồi nghĩ vớ vẩn: nếu mình chết trước, một số bạn mình ra đi sau, sẽ thiếu lời phân ưu của mình. Tiếc, nên tôi buồn tay viết trước một số bài. Để viết những bài nhạy cảm, tế nhị này dĩ nhiên tôi phải xin phép trước các đương sự”. Chà! Ông này chơi ngặt! Nhận được lời hỏi của ông, tôi gật đầu liền. Chuyện chơi thôi mà. Nhiều người cũng vui chơi như tôi. Vậy là ông…khóc. Ông post những bài này trên trang “Vuông Chiếu Luân Hoán”. Tiếng khóc của ông cũng…vui thôi. Nhưng trò chơi của ông xảy ra hai tai nạn. Thứ nhất, bạn bè của chị Trần Mộng Tú dồn dập gửi mail cho chị xác nhận thực hư làm chị mệt quá xin ông rút bài xuống. Thứ hai, nhà văn Phạm Phú Minh có nhiều họ hàng ở Việt Nam, tưởng chuyện thật, tới tấp thăm hỏi tin tức làm bạn này mệt quá, chết sướng hơn, nên cũng muốn nghỉ chơi. Tính ông Luân Hoán vốn lành nên ông chiều bạn bè hết. Bảo ông xóa thì ông xóa. Nhưng ông cũng cố vớt vát: “Có một điều kỳ diệu: những người tôi khóc trước, cho đến lúc này vẫn “an toàn trên xa lộ” trong cuộc sống. Như vậy rõ là không phải một trù ếm, gây xui rủi. Sống chết xem ra có số thật”.

Từ trái: Võ Kỳ Điền – Song Thao- Hồ Đình Nghiêm – Luân Hoán

Lạc quan như vậy nên ông đang âm mưu in một tập thơ khác. Tập thơ này chưa in nhưng ông cũng đã giơ lưng ra: “Tôi đang ở trong lứa tuổi mà bè bạn, người thân quen theo nhau đi về cõi vô cùng nên không thể không ngậm ngùi nghĩ về chính mình. Việc làm thơ tiễn đưa bỗng trở nên dồn dập. Không còn mấy tạp chí để thông tin ngoài tấm lòng của trang Facebook. Việc thơ thẩn này cũng khiến tôi nghĩ đến chuyện sưu tập và in một cuốn riêng biệt, ít nhất là giữ trong tủ sách gia đình. In thơ không còn là nhu cầu để bán và cũng đã nhẹ việc mưu có thêm mươi người nữa biết đến mình. Không việc gì phải minh hóa điều này, nhưng ngón tay đã tự nhiên gõ rồi, cứ để vậy đi”.

Ngón tay đã gõ, ông còn đi xa hơn là đã có bìa sách với cái tên: “Hư Ảo Cõi Hương”. Trên bìa sau, ông có ít hàng thơ:

xác tan hồn lạc về đâu
đỉnh trời lòng đất khác nhau thế nào
người chết vũ trụ thêm sao
tỏ mờ thao thức nao nao chong tình
có dòm cõi sống cũ mình
còn lưu luyến những ảnh hình nào chăng
có thấy ra người quen quen
vun ngôn từ lập mặt bằng nghĩa trang
chuyện chơi hết sức tạp nham
là mong tạo chút bình an riêng lòng
gió bay nam bắc tây đông
ngày mình đi biết thong dong hướng nào
cõi nào mà chẳng hư vô
đưa người mong có người sau tiễn mình

Cuốn sách, có lẽ là khúc cuối của cuộc chơi trần gian, đã định hình. Đã nằm trên dàn phóng, chỉ một cái bấm nút là bay ra. Khi nào cái nút được nhấn, câu hỏi được ông nhà thơ rong chơi từ những cuốn thơ tình cho tới cuốn…đoạn tình, minh định: “Tập “Niệm Hương và Cáo Tồn”, dù định in nhưng chưa phải sẽ in nay mai. Tôi sẽ layout sẵn để đó. Phần nội dung được sắp xếp theo thứ tự ngày, tháng, năm qua đời của mỗi người”.

Cuộc chơi nào chẳng có lúc tàn. Nhưng tàn một cách có tính toán gọn ghẽ như ông nhà thơ Luân Hoán, mấy người biết chơi và chịu chơi như vậy. Lời cuối sau lưng của cuốn “Niệm Hương và Cáo Tồn” là một lời nhắn nhủ: “Đây sẽ là tập thơ cuối cùng trong đời, có thể tôi không nhìn được nó”!

Montreal vừa bắt đầu những ngày hè. Phải nhiều ngày tháng nữa mùa đông mới lại lững thững tới!

05/2020